Türkiye’nin Tarım ve Gıda Politikaları: Sorunlar ve Çıkış Yolları Üzerine
Ortaklarımızdan Atakan Büke’nin Mülkiye İktisadi ve Sosyal Araştırmalar Merkezi (Misam) için kaleme aldığı Politika Metni “Cumhuriyet’in 100. Yılına Doğru Türkiye’nin Tarım ve Gıda Politikaları: Sorunlar ve Çıkış Yolları Üzerine” yayımlandı. Metnin tamamına Mülkiyeliler Birliği’nin sitesinden ulaşabilirsiniz.
Bu metinde, kapitalist tarım-gıda ilişkilerinde küresel ölçekte gözlenen eğilimler temelinde Türkiye’de tarım-gıda sisteminin başlıca sorunları ve bunların muhtemel çözümleri ele alınmaktadır. Giriş bölümünü takip eden ikinci bölümde, neoliberal küreselleşme süreçleri başta olmak üzere tarım-gıda alanına sermaye nüfuzunun farklı biçimleri ve bu nüfuzun yarattığı sorunlar ana hatlarıyla ele alınmaktadır. Diğer bir ifadeyle, kapitalist tarım-gıda sistemine rengini veren güncel eğilimlerin ve sorunların genel bir dökümü yapılmaktadır. Üçüncü bölümde, küresel eğilimler kapsamında Türkiye’de öne çıkan başlıca sorun alanları gıda egemenliği odağa alınarak tartışmaya açılmaktadır. Başka türlü söyleyecek olursak, Türkiye’de uygulanan neoliberal politikalar, kır ve kent emekçilerinin kendi tarım-gıda sistemlerini belirleme, sağlıklı ve sürdürülebilir gıdayı üretme ve/ya o gıdaya erişme hakları bakımından yaşanan kayıplar ve aşınmalar bağlamında değerlendirilmektedir. Son bölümde ise yine gıda egemenliği odağa alınarak bu sorunlar karşısında izlenebilecek politikalar için genel bir çerçeve çizilmeye çalışılmaktadır.
Tarım-gıda alanına sermaye nüfuzunun derinleşmesi ve yayılması anlamına gelen neoliberal politikalar, kır ve kent emekçileri bakımından ürün deseni, üretim süreci, tarım-gıda sisteminin ileri ve geri bağlantıları, tüketim örüntüleri ve yaşam alanları üzerinde ciddi bir egemenlik kaybı olarak yaşanmaktadır. Öte yandan, tarım-gıda şirketlerinin artan hegemonyasında şekillenen bu süreç hayvancılığın tarımdan, küçük üreticilerin tarımsal üretimden ve kırsal mekândan, tarım-dışı kullanım alanlarının da artması ile birlikte genel olarak kırın tarımdan, gıdanın ve gıda üretiminin tarım-gıda sanayii aracılığıyla kırdan ve doğadan kopuş süreci olarak da karşımıza çıkmaktadır.